Зерттеліп отырған ғылыми мақалада қазақ кино сынының кәсібитұрғыдан қалыптасуы мен дамуы турасында сөз етіледі. Қазақ кино сыны –кино тарихы мен теориясының қалыптасуына жол ашқан кинотану ғылымыныңіргелі әрі көлемді, ауқымды кең саласы. Қазақ кино сынының бастамасы –алғашқы кино өнімдердің шығуымен тікелей байланысты. Ол мынадай кезеңдерарқылы қалыптасып, жаңа сатыға көтерілді:I кезең: 1925-1950 жж. аралығындағы Алаш қайраткерлері жәнекоммунистік партияның қайраткерлерінің киноөндіріске белсене араласуынайтамыз. Олардың қазақ кино өнерінің дамымай жатқандығын,киноқондырғылардың жоқтығын және кадр тапшылығын сынап, қазаққаламгерлерінің кино үрдісіне ат салысуларын талап етуі болды;II кезең: 1960-1980 жж. аралығын қамтитын іргелі кезең. Бұл жылдарықазақ кино сыны бірізділікке түсіп, арнайы оқу орынын бітіріп келген кәсібимамандардың сын саласында қызмет етуімен және олардың арнайы осы салағаарнап жазған еңбектері, «Қазақфильм» киностудиясының алтын қорынжасақтауы, қазақтың ұлттық тарихы мен ерекшелігін танытатынфильмдердің түсірілуіне себепкер болды;III кезең: 1990 жылдан қазіргі уақытқа дейінгі аралықты қамтитын, өсіпөркендеген, кемелденген және көптеген кәсіби кадрлармен толығуыменмаңызды. Сыншы мамандардың мектебі қалыптасып, олардың алғашқытүлектері даярланып, әрқайсысының өзіндік жеке шеберханалар ашып,мамандар қатарының артуына дәнекер болуы.
Тірек сөздер: сын, кино сыны, кинотанушы, киносыншы, драматургия,фильм, монография, кинематография.
В данной научной статье говорится о формировании и развитии критикиказахского кино с профессиональной точки зрения. Критика казахского кино –широкая сфера, которая открыла путь для основания истории и теории кино.Появления критики казахского кино напрямую связано с появлением первых кинопродуктов. Она формировалась через такие этапы, поднимаясь на новыйуровень:I этап: Активное участие деятелей Алаша и коммунистической партии вкинопроизводстве в 1925-1950 г. Они критиковали, что искусство казахскогокино не развивается, отсутствие киноустройств и нехватку кадров, требовали,чтобы казахские писатели внесли свою лепту в кино процесс;II этап: Основной этап включает в себя 1960-1980 г.
Последовательность критики казахского кино, работа профессиональныхспециалистов специальных учебных заведений в области критики, написанныеими специальные труды в этой сфере, построение золотого фонда киностудии«Казахфильм» - все это послужило причиной для производства фильмов;III этап: Период начиная с 1990 года по сегодняшний день являетсяважным потому, что в это время появились много профессиональных кадров.Открылись школы специалистов критиков, выпустились первые выпускники,каждый из них окрыл свою мастерскую, это послужило увеличению рядаспециалистов.
Ключевые слова: критика, критика кино, киновед, кинокритик,драматургия, фильм, монография, кинематография.
This article deals with the formation and development of criticism of Kazakhcinema from a professional point of view. Criticism of Kazakh cinema is a broadsphere that opened the way for the founding of history and the theory of cinema. Theformation of criticism of Kazakh cinema is directly related to the appearance of thefirst cinema products. It was formed through such stages, rising to a new level:Stage I: Active participation of Alash and Communist Party figures in the filmindustry in 1925-1950. They criticized that the art of Kazakh cinema does not develop,the lack of film facilities and the shortage of personnel demanded that Kazakh writersshould make their contribution to the cinema process;Stage II: The main stage includes 1960-1980. The sequence of criticism ofKazakh cinema, the work of professional specialists of special educational institutionsin the field of criticism, the special works written by them in this sphere, theconstruction of the gold fund of the film studio «Kazakhfilm» - all this was the reasonfor production Movies;Stage III: The period from 1990 to the present day is important because at thattime many professional staff appeared. The schools of critics' specialists were opened,the first graduates were graduated, each of them opened his workshop, this served toan increase of a number of specialists.
Key words: criticism, criticism of cinema, film critic, drama, film, monograph,cinematography.
