DOI 10.56032/2523-4684.2025.2.14.21

Мақала Ғазиз Ешкенов жетекшілік суретші-монументалистер шығармашылық тобы жасаған монументалды паннолардағы қазақ ұлттық символикасының композициялары мен сюжеттеріне талдауға арналған. Зерттеуде тарихи білім контексіндегі көркем-технологиялық тәсілдер, композициялық құрылымдарда қолданылған бейнелердің семиотикасы, қазақ халқының мәдени болмысын сипаттайтын символдар мен архетиптерді герметикалық тұрғыда түсіндіру қарастырылады.
Ғылыми зерттеу нысаны ретінде 2010–2012 жылдары Алматы метрополитенінің станцияларын көркем безендіру мақсатында жасалған «Жібек жолы» және «Алмалы» монументалды-декоративтік туындылар алынды. Аталған нысандарға жүргізілген өнертанулық талдау қазіргі бейнелеу эстетикасында қазақ символдары мен бейнелерін бейімдеу үрдістері туралы теориялық білім алуға мүмкіндік береді. Мақалада монументалды өнердің қазақ халқының тарихи сюжеттері мен ұлттық құндылықтарын сақтау және таратудағы қуатты құрал ретіндегі маңыздылығы расталады. Ғылыми зерттеу кәсіби суретшілерге, студенттерге және қазақ өнеріне, ұлттық мәдениетке, сондай-ақ Қазақстандағы заманауи көркем үрдістерге қызығушылық танытатын кең аудиторияға арналған.
Түйінді сөздер: Қазақстанның монументалды өнері, Ғазиз Ешкенов, панно, Алматы, метрополитен.

Статья посвящена анализу национальной казахской символики в композициях и сюжетах монументальных панно, созданных творческой группой художников-монументалистов под руководством Газиза Ешкенова. Представленное исследование содержит анализ художественно-технологических приемов в контексте исторического знания, семиотики образов, задействованных в сюжетно-композиционных построениях панно, в герметическом понимании символики и архетипов, раскрывающих культурную самобытность казахского народа. 
 Объектом научного исследования является серия монументально-декоративных произведений «Жибек жолы» и «Алмалы», созданных в 2010-2012 г.г. в качестве художественного украшения станций Алматинского метрополитена. Искуссвоведческий анализ данных объектов позволяет получить теоретические знания о художественных процессах адаптации казахских символов и образов в современной изобразительной эстетике. В статье подтверждается значимость монументального искусства как мощного инструмента сохранения и трансляции исторических сюжетов и национальных ценностей казахского народа. Научное исследование представляет интерес профессиональным художникам и студентам, а также широкому кругу читателей, интересующимися казахским искусством, национальной культурой и современными художественными тенденциями в Казахстане. 
Ключевые слова: монументальное искусство Казахстана, Газиз Ешкенов, панно, Алматы, метрополитен.

This article examines the use of national Kazakh symbolism in the compositions and narratives of monumental panels produced by a collective of monumental artists led by Gaziz Eshkenov. The study offers an analytical exploration of artistic and technological approaches within the framework of historical discourse, semiotic analysis of imagery, and a hermeneutic reading of symbols and archetypes that articulate the cultural distinctiveness of the Kazakh people.
The research focuses on a series of monumental-decorative works—Zhibek Zholy and Almaly—created between 2010 and 2012 as part of the artistic design of Almaty Metro stations. Through an art historical lens, the study elucidates the processes by which traditional Kazakh symbols and motifs are integrated into contemporary visual aesthetics. The findings reaffirm the role of monumental art as a potent medium for preserving and transmitting historical narratives and national values. The research holds relevance for professional artists, scholars, students, and a broader audience with an interest in Kazakh art, cultural heritage, and contemporary artistic practices in Kazakhstan.
Key words: Monumental art of Kazakhstan, Gaziz Eshkenov, mural panel, Almaty, metro.